Genel Olarak İşyeri Tescili Sonrasında Muvazaa İncelemesi
İş Kanunu uyarınca; asıl işverenden iş alan alt işveren; kendi işyerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, 1 ay içinde bölge müdürlüğüne bildirim yapmakla yükümlüdür. Bölge müdürlüğünce tescili yapılan bu işyerine ait belgeler gerektiğinde iş müfettişlerince incelenir. İnceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edilir. Bu rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren “otuz iş günü” içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. Rapora otuz iş günü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır.
İş Kanunu’nda alt işverenin asıl işverenden aldığı işe ilişkin işyerini tescil ettirmesinden sonra muvazaa incelemesinin ne kadar sürede yapılacağı ve hangi işyerlerinin incelemeye alınacağı konusunda bir sınırlama bulunmayıp, iş müfettişleri, belirli bir ihbar veya şikayet üzerine yahut işyeri kuruluş bildirimi yapan alt işverenlerin kayıt ve belgelerinde muvazaa şüphesi görülmesi üzerine bu konuda Bakan, İş teftiş Kurulu Başkanı veya İş Teftiş Kurulu grup Başkanı tarafından görevlendirilebileceklerdir.
Muvazaa incelemesinde, muvazaaya dair her türlü tanım, kriter ve emareler ile bunların dışında işyerindeki alt işverenlik sözleşmesinin muvazaalı bir işleme dayanıp dayanmadığı konusunda bir kanaat oluşturmaya yarayacak her türlü olgunun araştırılması, ilgili kayıt ve belgelerin incelenmesi ve gerektiğinde ilgili işçi, işveren ve işveren vekillerinin ifadelerinin alınması gerekmektedir.
Muvazaanın incelenmesinde özellikle;
- Alt işverene verilen işin, işyerinde asıl işveren tarafından yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin yardımcı işlerinden olup olmadığı,
- Alt işverene verilen işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olup olmadığı,
- Alt işverenin daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kişi olup olmadığı,
- Alt işverenin işe uygun yeterli ekipman ile tecrübeye sahip olup olmadığı,
- İstihdam edeceği işçilerin niteliklerinin yapılacak işe uygun olup olmadığı,
- Alt işverene verilen işte asıl işveren adına koordinasyon ve denetimle görevlendirilenlerden başka asıl işverenin işçisinin çalışıp çalışmadığı,
- Yapılan alt işverenlik sözleşmesinin iş hukukunun öngördüğü kamusal yükümlülüklerden kaçınmayı amaçlayıp amaçlamadığı,
- Yapılan alt işverenlik sözleşmesinin işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut mevzuattan kaynaklanan bireysel veya kolektif haklarını kısıtlamaya ya da ortadan kaldırmaya yönelik yapılıp yapılmadığı,
gibi hususlar göz önünde bulundurulmaktadır.
Bir alt işverenlik uygulamasının muvazaalı olduğuna dair müfettiş raporuna itiraz edilmemesinin veya itiraz edilmekle birlikte itirazın mahkemece reddedilmesi ve bu suretle muvazaanın kesinlik kazanmasının sonuçları ne olacaktır?
Alt işverene ait işyeri ile ilgili tescil işlemi Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’nce iptal edilecek ve alt işveren işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılacaktır. Böylece, muvazaalı alt işverenlik sözleşmesi yok sayılacağından, görünürdeki alt işverenin işçisi olarak gösterilen kişiler, doğrudan doğruya asıl işverenin işçisi olacak ve bu asıl işveren, iş sözleşmesinin tarafı haline gelerek işçilerin ücret ve diğer her türlü işçilik haklarından doğrudan doğruya “işveren” sıfatı ile sorumlu olacaktır. Ayrıca, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü bu durumu SGK il müdürlüğüne bildirerek, alt işverenin SGK dosyasının da iptalini ve bu dosyadaki işçilerin tescilinin başlangıçtan itibaren asıl işverenin dosyasına aktarılmasını sağlamaktadır.
Muvazaalı alt işverenlik ilişkisinin kesinleşmesi halinde, bu ilişkiye taraf olan muvazaalı asıl işveren ve alt işveren bakımından ayrı ayrı (2020 yılı için) 31.903,00-TL idari para cezası (ilgili Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü tarafından) verilecektir.
Asıl işverenin birden fazla alt işveren ile çalışması söz konusu ise, her bir alt işveren için ayrı ayrı olmak üzere bu yaptırım uygulanacaktır.
________________________________________________________________________________________________________________________
Melis Okcu tarafından, muvazaa ile ilgili, yayınlanan diğer iki makaleyi de bilgilerinize sunarız;
- Alt İşverenlik Sözleşmelerinde Muvazaa
- Alt İşverenlik İlişkisinde Muvazaa İncelemesi Nasıl Yapılıyor?