Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından hazırlanan “Uzaktan Çalışma Yönetmeliği” (“Yönetmelik”) 31419 sayılı ve 10.03.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesine dayanılarak hazırlanan Yönetmelik, uzaktan çalışmanın usul ve esaslarını, uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işleri ve verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin kuralları belirlemeyi amaçlamaktadır. Yönetmelik ile getirilen düzenlemeler şu şekildedir:
UZAKTAN ÇALIŞMAYA İLİŞKİN SÖZLEŞME
Yönetmelik’in 14. Maddesi uyarınca, iş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabilecek veya hâlihazırdaki iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması üzerine uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilecektir.
Sözleşmenin şekil ve içeriğini düzenleyen 5. Madde ise uzaktan çalışmaya ilişkin sözleşmenin yazılı olarak yapılması şartını getirmiştir. Buna ek olarak sözleşme; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususları, işveren tarafından sağlanan iş araçlarını ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükleri, işverenin işçiyle iletişim kurması ve genel ve özel çalışma şartlarını içermelidir.
Yönetmelik’in 14. Maddesi uyarınca, işçi uzaktan çalışma talebini yazılı olarak bildirmelidir ve işçinin talebi işyerinde belirlenen usul doğrultusunda işveren tarafından değerlendirilmelidir. Bu doğrultuda işveren, işin ve işçinin niteliği ve kendi belirleyeceği diğer hususları göz önünde bulundurarak talebe ilişkin değerlendirme sonucunu otuz (30) gün içinde işçiye talebin yapıldığı usulle bildirecektir. Talebin işveren tarafından kabulü halinde, Yönetmelik’in 5.maddesine uygun olarak sözleşme akdedilecektir.
Uzaktan çalışan işçinin işyerinde çalışmaya ilişkin talepte bulunabileceği de Yönetmelik uyarınca düzenlenmiştir. Bu durumda, işçi aynı usul ve esaslarla işyerinde çalışmayı da işverenden talep edebilir ve işveren bu hususu öncelikli olarak değerlendirir. Buna karşılık, uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde, uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmayacaktır.
UZAKTAN ÇALIŞMA MASRAFI VE UZAKTAN ÇALIŞMA SIRASINDA KULLANILACAK EKİPMANLAR
Yönetmelik’in 6. Maddesi uyarınca, uzaktan çalışmadan kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü, uzaktan çalışan işçi ile işveren tarafından birlikte belirlenecektir. Buna ek olarak, 7. Maddede aksi iş sözleşmesinde kararlaştırılmadıkça, uzaktan çalışmada gerekli malzeme ve iş araçlarının işveren tarafından karşılanması öngörülmüştür. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşullarının, açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışana bildirilmelidir.
İlgili ekipmanların işverence karşılanması durumunda, teslim edildiği tarihteki bedelleriyle birlikte iş araçları listesinin işçiye yazılı olarak teslimi akabinde işçiden imzalı bir nüsha alınması gerekmektedir. Bu nüsha işveren tarafından özlük dosyalarında saklanacaktır. İş araçlarının listesi, iş sözleşmesinde veya sözleşmeye ek olarak düzenlenmişse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmayacaktır.
ÇALIŞMA SÜRESİNİN BELİRLENMESİ
Yönetmelik’in 9. Maddesine göre çalışma süresinin iş sözleşmesinde belirtilmesi gerekmekle birlikte mevzuatta belirtilen sınırlar içerisinde kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilir. Fazla çalışma ise, işverenin yazılı talebi üzerine ve işçinin kabulü ile mevzuata uygun şekilde yapılması halinde mümkündür.
VERİLERİN KORUNMASI VE PAYLAŞILMASINA İLİŞKİN KURALLAR
Yönetmelik’in 11. Maddesi uyarınca işveren verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. İşveren korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirleyecektir ve uzaktan çalışan işçiyi, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirecektir. Uzaktan çalışan işçi ise verilerin korunması amacıyla işveren tarafından belirlenen kurallara uymakla yükümlüdür.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
Yönetmelik’in 12. Maddesi uyarınca işveren, çalışanın yaptığı işin niteliğine göre çalışanına gerekli eğitimleri vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
UZAKTAN ÇALIŞMA YOLUYLA İCRA EDİLEMEYECEK İŞLER
Yönetmelik’in 13. Maddesinde uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işler belirtilmiştir. Bu kapsamda; tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışanlar ve biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan işlerde çalışanlar iş sözleşmelerini uzaktan çalışma şeklinde yapamazlar. Son olarak, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile milli güvenliği kapsayan işlerin hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı kamu kurum ve kuruluşu tarafından belirlenecektir.