Türk tescilli sivil hava araçlarında bulundurulacak özel güvenlik görevlilerinin görev, yetki ve sorumluluklarına dair yönetmelik (“Yönetmelik”) bugün Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
Yönetmeliğin amacı; Türk tescilli sivil hava araçlarında, hava aracının ve hava araçlarındaki yolcuların güvenliğini tehlikeye atan yasa dışı müdahale eylemlerine karşı, uluslararası uçuşlarda sivil hava araçlarının, yolcuların ve mürettebatın güvenliğinin sağlanmasına yönelik özel eğitimli silahlı emniyet teşkilatı personelinin görevlendirilmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir.
Yönetmelik, uluslararası uçuşlarda Türk tescilli sivil hava araçlarında görevlendirilecek silahlı emniyet teşkilatı personelinin seçimi eğitimi, görev ve çalışma esasları ile göreve ilişkin diğer hususları kapsamaktadır.
Polis memuru ve daha üst rütbedeki emniyet hizmetleri sınıfı personelinden emniyet teşkilatında fiilen beş yıl çalışmış olanlar ile Yönetmelik’in 6. Maddesinde yer alan şartları taşıyanlar hava polisi aday adayı olabileceklerdir.
Hava polisi olmak için fiziki yeterlilik ve atış sınavını geçmek ve EGM Koruma Dairesi Başkanlığı tarafından eğitim verilmesi şart koşuldu!
Hava polisi aday adaylarının, Emniyet Genel Müdürlüğü Koruma Dairesi Başkanlığı tarafından tabi tutulacakları fiziki yeterlilik ve atış sınavını geçmelerinin ardından Başkanlık tarafından verilen eğitimi almaları zorunludur. Eğitimde ders verilecek konular arasında temel güvenlik eğitimlerinin yanı sıra rehine müzakere eğitimi, havacılık güvenliğinde yolcu profili ve davranış analizi eğitimi ile silahsız saldırı ve savunma amaçlı yakın dövüş teknikleri eğitimi de bulunmaktadır. Böylece, hava polisi olmak üzere temel eğitimi başarı ile bitiren ve Yönetmelik uyarınca verilecek sertifikayı almaya hak kazanan emniyet mensupları, olası bir uçak kaçırma halinde hava korsanları ile müzakere ve gerektiğinde silahsız korunma tekniklerini de uygulayabileceklerdir.
Kuralsız yolcu ve potansiyel tehlike arz eden yolcuya belirli şartlar altında müdahale edilebilecek!
Yönetmelik kapsamında, “uçakta kalkış öncesinde uçak kapısının kapanmasından, indikten sonra tekrar açılmasına kadar olan sürede yolcu ve personel düzenini veya güvenliğini tehlikeye atacak hareketlerde bulunan, uçaktaki malzemelere zarar veren, tehdit eden veya sivil havacılık alanında uygulanan mevzuat kurallarına ve mürettebatın uyarılarına uymayan kişi” kuralsız yolcu olarak tanımlanmıştır. Potansiyel tehlike arz eden yolcu ise “göçmenlik nedeni ile kabul edilmeyen veya hukuki işleme maruz kalan veya sınır dışı edilen (deporte olan) kişiyi/yolcuyu” ifade etmektedir.
Hava polisinin bu kişilere müdahale edebilmesi için şu şartların oluşması gerekmektedir: (i) kanunsuz şekilde, şiddet veya şiddete başvurma tehdidi ile uçaktaki bir veya birden fazla şahsın uçuş halindeki bir uçağın faaliyetinin engellenmesi (ii) uçağın kontrolünün ele geçirilmesine teşebbüs edilmesi veya kontrolü altına alınması. Hava polisi bu gibi durumlarda uçuş güvenliğini sağlamak amacıyla uçağın kontrolünü yetkili kaptan pilota geri vermek; ayrıca kokpit, mürettebat, yolcu can güvenliğini sağlamak ve yasa dışı müdahale eylemlerini önlemek için orantılı olarak uygun koruyucu güvenlik tedbirlerini alır.
Yönetmelik kapsamında yasa dışı müdahale eylemleri ise
- Hava aracının yasa dışı olarak ele geçirilmesi,
- Hizmetteki hava aracına zarar verilmesi,
- Hava aracı içinde rehine alınması,
- Hava aracına izinsiz girilmesi,
- Hava aracına kötü amaçla silah, tehlikeli cihaz veya madde sokulması,
- Hava aracının insanları öldürmek, yaralamak, çevre ve binalara zarar vermek amacıyla kullanılması ve
- Havalimanında veya sivil havacılık tesislerinde uçuşta veya yerde olan hava aracının, içindeki yolcuların, mürettebatın/ekibin emniyetinin tehlikeye atılmasına yol açacak eylemler
olarak 7 bent halinde sayılmıştır.
Hava polisinin görev alacağı uçuş rotaları ve ülkeler İç İşleri Bakanlığı tarafından belirlenecektir.
Hava polisinin görev alacağı uçuş rotaları ve ülkeler, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü koordinesinde Sivil Havacılık Güvenliği Risk ve Tehdit Değerlendirme Komisyonunun görüşleri alınarak İç İşleri Bakanlığı tarafından belirlenecektir. Bu amaçla Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı (THY), Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmeleri Derneği (TÖSHİD) ve TÖSHİD’e üye olmayan hava yolu şirketleri tarafından, yaz ve kış dönemlerine ait hava polisi protokolü yapılan ülkelere ve Sivil Havacılık Güvenliği Risk ve Tehdit Değerlendirme Komisyonu tarafından belirlenen ülkelere ait uçuş bilgileri EGM Koruma Dairesi Başkanlığı’na verilecektir.
Uçaklarda görevlendirilecek hava polisi sayısı; hava aracı tipi, yolcu kapasitesi, uçuş süresi, uçuş yapılacak bölgenin risk durumu ve istihbari bilgileri göz önüne alınarak EGM Koruma Dairesi Başkanlığı’nca belirlenecektir. Görevlendirilecek hava polisi sayısı ikiden az olamayacaktır.
Hava polisinin çalışma esasları Yönetmelik kapsamında belirlenmiştir.
Hava polisi sivil kıyafetli olarak görev yapacaktır. Yönetmelikte arz edilen durumların olacağına dair makul şüphe olması halinde kokpiti korumakla yükümlüdür. Hava polisi görevlendirildiği uçuşta görevi itibarıyla kaptan pilotlara ve uçuş mürettebatı ekibine hiyerarşik olarak bağlı değildir. Hava polisinin görevi, görev aldığı uçaktaki mürettebat tarafından bilinecektir; ancak hava polisinin kimliği yolculardan gizli tutulacaktır. Hava polislerinin görevlendirme esnasındaki bilet bedelleri ilgili havacılık işletmeleri tarafından karşılanır.
Sivil Havacılık Güvenliği Risk ve Tehdit Değerlendirme Komisyonunun belirleyeceği uluslararası uçuşlar dışında, herhangi bir havacılık işletmesi tarafından görevlendirme talebi olması durumunda hava polislerinin bilet, iaşe, ibate bedelleri talepte bulunan havacılık işletmesi tarafından karşılanır.
Hava polisinin görev esnasında kullanacağı silah, mühimmat ve teçhizat EGM tarafından çıkarılacak yönerge ile belirlenecektir.